مهاجرت، نابرابری و پیامدهای آن

مهاجرت به معنای کلی آن فرایندی است که در دهه های اخیر و به ویژه از دهۀ 1340 به این سوی، در بین دانش پژوهان ایرانی اهمیت فزاینده ای یافته است. مانند بسیاری از موضوعات مهم اجتماعی، مهاجرت نیز دارای ابعاد خاص اجتماعی، جمعیتی، اقتصادی، فرهنگی، سیاسی، و غیره است. بر همین پایه، باید عوامل موثر بر مهاجرت و پیامدهای آن را نیز در این حوزه ها بررسی کرد. بنا بر این مطالعۀ نسبتاً جامع، مهاجرت، مستلزم کوششی میان رشته ای است. هدفی که در این مقاله جامعه شناختی دنبال می شود بررسی رابطۀ متقابل نظری مهاجرت و نابرابری است. همچنین، در این اثر با استفاده از داده های آماری حاصل از سرشماری های ادواری ایران، به تحلیل این رابطه می پردازیم. از این رو، روش این تحقیق، مطالعه اسنادی- نظری است و کوشش می شود با استفاده از تحلیل ثانویه بر پایۀ داده های آماری موجود، پشتوانه ای واقعی برای یافته های نظری فراهم نماییم. چارچوب نظری این پژوهش که برپایۀ مروری گذرا بر نظریه های کلاسیک مهاجرت صورت می گیرد، رویکرد برد متوسط «گزینشی بودن مهاجرت» است که می تواند برای رسیدن به هدف این مقاله و تحلیل رابطۀ بین مهاجرت و نابرابری کمک کننده باشد. نتایج این بررسی نشان می دهد که رابطه مهاجرت و نابرابری نیز گسترده و چند بعدی است. به این معنا که حرکات جمعیتی نه فقط باعث تغییر چگونگی پراکندگی جمعیت در درون یک منطقه جغرافیایی می شود، بلکه در ساختارهای شغلی، رفاهی، جنسی، آموزشی، و همچنین در حوزه های عمده ای که در بالا نام برده شد، تغییراتی را ایجاد می نماید. هر کدام از این تغییرات نیز به نوبه خود شرایط نابرابری را پیچیده تر می نماید و زمینه را برای مطالعه دقیق تر موضوع فراهم می کند.